Mijn naam is Jeroen. Mijn vader Jan was z’n hele leven depressief. Na een lang voortraject, werd hem op z’n 67e levensjaar euthanasie toegezegd. Echter, niemand kwam in actie. Z’n dossier werd heen en weer geschoven tussen de psychiaters, de huisarts en het Expertisecentrum Euthanasie. Weken en maanden gingen voorbij, zonder duidelijkheid over wie wanneer de euthanasie bij m’n vader zou verrichten. Hij heeft uiteindelijk besloten het zelf te gaan doen.
Op 26 november 2021 is hij in ons bijzijn gestorven. Mijn vrouw en ik en zijn vriendin waren daarbij aanwezig. Het was heel intens, maar tegelijkertijd ook vredig. Het is goed dat u weet dat de GGZ, de huisarts en de schouwarts de week ervoor door mijn vader op de hoogte waren gesteld dat hij zichzelf zou doden op die bewuste vrijdag. Dat waren ongemakkelijke gesprekken, kunt u zich voorstellen.
Na het overlijden heb ik de huisarts gebeld. Zij wist dus dat ik haar rond die tijd zou bellen. Na vijftien minuten meldden zich twee huisartsen. Daarna kwam de schouwarts, twee wijkagenten, een hulpofficier en collega, een tactisch team en uiteindelijk het forensisch team. Uiteindelijk hadden we 12 hulpverleners in huis. De covid-maatregelen stonden dat officieel niet toe, maar ik had ze niet uitgenodigd, dat deden ze zelf. Mijn vaders slaapkamer was op dat moment plaats delict en wij waren verdachten. Ik ben drie uur lang ondervraagd door de politie, die zichtbaar ontroerd en verward waren door de situatie die ze aantroffen. Uiteindelijk bevestigde de dame van het forensisch team onze onschuld, na het terugkijken van de opnames die ik zelf had gemaakt tijdens het overlijden van mijn vader. Ze zei met tranen in haar ogen: “Wat bijzonder dat jullie je vader op deze manier hebben kunnen helpen.”
Ik mis mijn vader nog dagelijks, maar tegelijkertijd ben ik zielsgelukkig, omdat ik weet dat hij niet langer meer hoeft te lijden. Want dat was het echt, een lijdensweg… Hij had het laatste jaar een dagboek dat ik live kon meelezen op m’n telefoon. Het voelt alsof ik een jaar heb mogen voelen wat hij voelde. Ik heb mogen ervaren hoe ‘ondraaglijk psychisch lijden’ voelt. Dat was heel bijzonder, maar ook heel zwaar.
Z’n hele leven gebruikte hij de zwaarste medicijnen en heeft hij alle behandelvormen ondergaan die er zijn, van EMDR tot ECT. Niets kon voorkomen dat de loden deken, zoals hij dat zelf noemde, hem telkens zou verstikken. De frequentie en de intensiteit van de depressies namen toe en mijn vader kon ze fysiek steeds minder goed opvangen. Hij ging er zichtbaar aan kapot. Ik merk daarbij op dat zijn wens om te sterven en z’n gedachten aan suïcide al jaren in z’n patiëntendossier stonden. De GGZ was dus bekend met de ernst van m’n vaders situatie en z’n bestendige wens om te sterven.
Na de ECT waren er geen andere opties meer. Dat wist hij. Daarom heeft hij op 28 september vorig jaar een gesprek aangevraagd met zijn twee psychiaters van de GGZ. Dat gesprek had hij genoemd: “To Be, Or Not To Be”. Tot in de kleinste details had hij het gesprek voorbereid. Tijdens het gesprek is hij uitbehandeld verklaard. Dat staat meerdere keren in z’n patiëntendossier. Ook voldeed hij aan alle zorgvuldigheidseisen. “Mooi.” zei m’n vader toen “Ik ben uitbehandeld, ik voldoe aan alle zorgvuldigheidseisen, dus dan kom ik in aanmerking voor euthanasie. Dan hoor ik graag wat jullie nu voor mij kunnen betekenen”. Toen bleef het heel lang stil, waarna voorzichtig werd bevestigd dat de euthanasie in gang zou worden gezet. Mijn vader stond op, hij glimlachte en bedankte beide psychiaters.
De tijd die toen aanbrak, was pas echt verschrikkelijk. Het kon dus nog erger… Afspraken worden niet nagekomen. Toezeggingen worden ingetrokken. Beloftes worden gebroken. “Meneer, waar maakt u zich zorgen over? Die euthanasie komt er echt wel.” Maar niemand zette stappen in die richting. Iedereen stond stil. Te wachten op iemand anders. Maar als iedereen wacht, gebeurt er helemaal niets. Mijn vader had er een dagtaak aan, achter iedereen aan te bellen, te mailen en zelfs te wachten in de wachtkamer tot hij bij toeval iemand zou spreken die hem wellicht verder kon helpen. Niemand lijkt te beseffen hoe het voelt als je is beloofd dat je wordt geholpen, dat je weet dat het einde van een jarenlange lijdensweg in zicht is, maar niemand daarnaar handelt. Die euthanasie gaat echt niet vanzelf!
De GGZ was uiteindelijk ‘blij’ dat de verantwoordelijkheid voor mijn vader was overgedragen aan de huisarts. Dan hoeven wij het in ieder geval niet te doen. De huisarts wilde m’n vader niet helpen vanwege religieuze overtuigingen. Ze was ‘blij’ dat ze daarvoor terecht kon bij het expertisecentrum. Het expertisecentrum kon m’n vader niet helpen door onderbezetting en een enorme wachtlijst. Bovendien was de kans dat hij uiteindelijk euthanasie zou krijgen op psychiatrische gronden statistisch bijzonder klein. Geen enkele medisch professional heeft mijn vader kunnen of willen helpen. De enige professionals waar mijn vader wél begrip en steun vond, waren de mensen van de NVVE. Hij heeft meerdere keren telefonisch contact gehad. Daar heeft hij heel veel aan gehad en daar ben ik de NVVE enorm dankbaar voor.
Op 29 oktober 2021 was mijn vader er klaar mee om nog langer voor de gek gehouden te worden. Hij wilde de regie terug en hij wilde perspectief. Hij wilde weten waar hij aan toe was. Hij zag zich uiteindelijk genoodzaakt het zelf te doen. 26 november 14:00. Dan ging hij sterven. En zo is het gegaan.
