Op 7 oktober 2025 hield ThaNet haar derde online netwerkbijeenkomst van 2025, dit keer was het thema ‘overdracht en tegenoverdracht’.
De goedbezochte bijeenkomst werd geopend door psychiater en ThaNet bestuurslid Mascha Mos die een inleiding gaf over het fenomeen overdracht- en tegenoverdracht. Overdracht wordt vaak gedefinieerd als het onbewust projecteren van gevoelens, wensen en ervaringen uit het verleden, op een hulpverlener in het heden. Zo kan een patiënt zijn hulpverlener ervaren als een soort kritische ouder, of juist de ‘redder’ die alles zal oplossen. Tegenoverdracht is een vergelijkbare reactie van de behandelaar op de patiënt. Ook in euthanasietrajecten spelen dit soort dynamieken vaak een rol. Dit werd besproken aan de hand van het recente artikel ‘Who’s afraid of murderous rage’ van Ardalan Najjarkakhaki en collega’s. In dit artikel wordt kritisch onder de loep genomen of door het fenomeen (tegen)overdracht, een objectieve beoordeling van een euthanasietraject nog wel mogelijk is.
De belangrijkste punten uit dit artikel zijn wat haar betreft dat je een euthanasieverzoek dus ook zeker als psychologisch signaal moet zien, dat je alert moet zijn op de overdrachtelijke en tegenoverdrachtelijke relaties die kunnen ontstaan en dat je moet oppassen voor anti-therapeutische reacties. Een manier om om te gaan met de risico’s die ontstaan is door multidisciplinaire toetsing te organiseren. Ze benoemt ook de nog de aandacht die hiervoor al is in de paragraaf over persoonlijkheidsstoornissen in module 7 de huidige NVvP-richtlijn. Haar volledige presentatie is hier te bekijken: Presentatie netwerkbijeenkomst 7 oktober Thanet^J overdracht-tegenoverdracht lay out Jim(1).pptx
Psychiater en filosoof Esther Spuijbroek kreeg daarna het woord en stelt vast dat er veel morele verontwaardiging speelt rond het thema van euthanasie op psychiatrische gronden. Ze zoekt al een tijd naar manieren om met elkaar in gesprek te blijven. Esther vond zelf inspiratie in het boek van Allessandra Lemma genaamd ‘First principles – applied ethics for psychoanalytic practice’.
In dit boek wordt het belang van zelfreflectie in de binnenwereld van de therapeut benadrukt. Daarbij moeten algemene ethische regels en codes enerzijds gelden en anderzijds de belangen van de individuele patiënt. Daarnaast introduceert ze het principe van ‘waarachtigheid’ en benoemt ze het belang hiervan. Deze presentatie is hier te downloaden: https://acrobat.adobe.com/id/urn:aaid:sc:EU:de32b6a3-235a-4765-bbc6-233becf5a1b5
De bijeenkomst wordt afgesloten met een gesprek met GGZ-agoog en ervaringsdeskundige Floor van Welie. Ze deelde een nieuw opgedaan inzicht over haar eigen euthanasieverzoek bij Expertisecentrum Euthanasie; mogelijk wilde ze haar eigen behandelaren hier niet mee wilde belasten, zoals zij ook haar ouders niet wilde belasten met zware onderwerpen of pijnlijke emoties. Ze vertelt ook over haar ervaring als hulpverlener, vooral als cliënten haar doen denken aan zichzelf of haar zus. Ze heeft ook sterk het gevoel dat ze op moet komen voor haar cliënten als deze niet gehoord worden, ze vraagt zich af of dit een vorm van overdracht is. Op basis van haar eigen ervaring vertelt ze dat ze soms in contact met behandelaren merkte dat deze hele sterke gevoelens ervoer, ze vond het dan een prettig idee als ze wist dat deze toegang had tot intervisie of intercollegiaal overleg. Ze sluit af met het advies om je als behandelaar goed bewust te zijn van je eigen tegenoverdrachtelijke gevoelens en daar dan ook iets mee te doen!
De bijeenkomst werd afgesloten met de oproep om ook naar de live netwerkbijeenkomst (themadag euthanasie) van ThaNet te komen op vrijdag 21 november. De data voor de online bijeenkomsten in 2026 volgen op korte termijn.